The Rite of Spring
Dit weekend hebben we het jaar geopend met de eerste cultuursnack van het jaar: een dansvoorstelling in theater Amare in Den Haag. Na een korte stop bij de poffertjeskraam en een broodje bakkeljauw bij de Warung Mini XL, stapten we het theater binnen. Drukte van jewelste en sommige bezoekers konden hun enthousiasme niet inhouden.
Na een inleidende dans van de choreografen zelf, begon na de pauze hét stuk waar iedereen voor kwam: een nieuwe bewerking op Stravinsky's meesterwerk Le Sacre du Printemps. Geweldig! Wat een spanning zat er in de indringende muziek. Het snijdende licht. De afwisseling tussen de ensembles. De losse solo’s en het samengaan van verbeelding. De expliciete emotie. Ik zat op het puntje van mijn stoel. De dans eindigt met het treurige lot van één van de vrouwen, die halverwege het stuk wordt afgestoten van de groep om het lenteseizoen in te wijden. Zij moet zorgen voor een succesvol oogstjaar. Dit doet zij door, los van de groep, met als enige een roodkleurige jurk aan te dansen. Ze draait, ze springt, ze spartelt.
Tot ze neer valt.
BAM!
Daar ligt ze dan.
Op de grond. Licht uit.
De zaal is stil.
Iedereen houdt z’n adem in.
Er is geen beweging meer op het podium. En dan gaat langzaam het zaallicht aan. Ik fluister naar Joshua: “Moeten we nu klappen?”, en het volgende moment barst het applaus los. Verbouwereerd klap ik mee. Wat een intens stuk en ontlading. Het zweet van de dansers kleeft ook op mijn rug.
Als er iets is wat van mijn antropologie studie is blijven hangen, zijn het wel de woorden: rite de passage. Ruim zeven jaar ná afronding van mijn studie begrijp ik eigenlijk nu pas echt de inhoud van deze woorden. Ik weet wel wat het woord betekent, namelijk: overgangsritueel. Het scheiden van de ene levensfase naar volgende door het uitvoeren van een bepaalde handeling. Helaas werd er in de periode dat ik antropologie studeerde vaak alleen ‘inheemse’ voorbeelden aangehaald, zoals de besnijdenis van meisjes binnen de Masai gemeenschap of het ritueel dat jongens over een koe moeten springen (bull jumping) bij de Hamer gemeenschap in Ethiopië. Op die manier laten te zien dat ze moedig genoeg zijn voor het volwassen leven als man.
Ook in het balletstuk ging het over een rite de passage. Eén vrouw, in de choreografie uitgebeeld door de danseres in de rode jurk, was de uitverkorene om het overgangsritueel uit te voeren en zette haar leven op het spel in belang van de community.
Ook in onze levens vandaag zijn er overgangsrituelen. Misschien niet zo formeel vastgelegd of overgedragen door onze voorouders, maar er zijn tal van te noemen. Een bachelorfeest: hét moment dat een bruidegom-to-be nog even flink uit z’n dak gaat voordat hij straks met z’n partner een nieuw leven start. Of het krijgen van een eigen huissleutel, als je oud genoeg bent om na school alleen naar huis te gaan. Bij de meeste overgangsrituelen ‘doen we het gewoon’, omdat het ‘zo hoort’. Maar wat willen we ermee zeggen? Dat je na het ja-woord niet meer zonder je geliefde op stap kan? Dat zelf naar huis gaan en tussen de middag je eigen brood smeren hoort bij Nederlandse zelfstandigheid?
Wat zijn jouw overgangsrituelen geweest? Of welke staan op jouw lijstje voor 2023? In 2023 wil ik weer een solptrip doen. Het doet mij denken aan mijn eerste reis alleen. Ik was toen 22. Achteraf gezien hét overgangsritueel van mijn studentenjaren naar early adulthood. Levensveranderend!
Verder lezen
De dansvoorstelling inclusief verwijzing naar alle betrokken makers en dansers: https://www.amare.nl/nl/agenda/1471/common_ground_s_Germaine_Acogny_Malou_Airaudo/The_Rite_of_Spring_Pina_Bausch
Over Le Sacre:
https://www.amare.nl/nl/pQdewcd/le-sacre--ooit-verguisd--nu-gLe%20Sacre%20du%20PrintempsTrailer van de documentaire Dancing Pina:
https://www.youtube.com/watch?v=sXUbfT22N94
Foto: choreograaf Germaine Acogny en ik
